Thế chấp và xử lý tài sản thế chấp theo pháp luật dân sự

Thế chấp và xử lý tài sản thế chấp theo pháp luật dân sự là một phần quan trọng của hệ thống tài chính và pháp lý trong một xã hội dân sự. Để hiểu rõ hơn về quá trình này, chúng ta hãy cùng Thủ tục pháp luật bắt đầu bằng việc định nghĩa thế chấp tài sản và xem xét những yếu tố quan trọng liên quan đến nó.Thế chấp tài sản là gì?Thế chấp tài sản là một thỏa thuận tài chính trong đó một người (thường là người vay) cầm gì đó có giá trị, thường là tài sản như bất động sản (nhà đất), xe hơi, hoặc giấy tờ có giá trị (như chứng chỉ cổ phần, trái phiếu), để đảm bảo sự trả nợ cho một người khác (thường là người cho vay hoặc tổ chức tài chính).Cụ thể, khi một người muốn vay tiền từ một ngân hàng hoặc tổ chức tài chính khác, họ có thể đề xuất tài sản của mình như một phần của thoả thuận thế chấp. Trong trường hợp này, tài sản đó trở thành tài sản thế chấp và sẽ được sử dụng như một đặc điểm bảo đảm đối với khoản vay.Theo Điều 317 Bộ luật Dân sự 2015 thế chấp tài sản là việc một bên (gọi là bên thế chấp) dùng tài sản thuộc sở hữu của mình để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ và không giao tài sản cho bên kia (gọi là bên nhận thế chấp). Tài sản thế chấp do bên thế chấp giữ. Các bên có thể thỏa thuận giao cho người thứ ba giữ tài sản thế chấp.Hình thức của thế chấp tài sảnTheo quy định của Bộ luật Dân sự thế chấp tài sản phải được thực hiện dưới dạng văn bản, có thể là một tài liệu riêng biệt hoặc được ghi chép trong hợp đồng chính của thoả thuận tài chính.Trong trường hợp thoả thuận thế chấp được ghi trong hợp đồng chính, những điều khoản liên quan đến thế chấp sẽ là một phần quan trọng của hợp đồng chính.Nếu thoả thuận thế chấp được thiết lập dưới dạng tài liệu riêng biệt, nó sẽ được coi như một hợp đồng phụ bên cạnh hợp đồng chính và sẽ có hiệu lực dựa trên hiệu lực của hợp đồng chính. Vì vậy, nội dung của tài liệu thế chấp riêng biệt phải tuân theo và phù hợp với hợp đồng chính.Ngoài ra, để đảm bảo tính hợp pháp và hiệu quả của thế chấp tài sản, văn bản thế chấp cần phải được công chứng hoặc chứng thực, tuân theo các quy định của pháp luật hoặc thoả thuận của các bên liên quan.Xử lý tài sản thế chấp và chấm dứt việc thế chấp tài sảnKhi thời hạn thực hiện nghĩa vụ đến gần và bên thế chấp không thực hiện hoặc không thực hiện đúng nghĩa vụ, tài sản thế chấp sẽ phải được xử lý để thực hiện nghĩa vụ.Theo nguyên tắc, việc xử lý tài sản thế chấp thường được thực hiện thông qua quá trình bán đấu giá. Tuy nhiên, nếu trước đó hoặc khi đến thời hạn thực hiện nghĩa vụ, các bên có thoả thuận về phương thức xử lý tài sản thế chấp, thì tài sản thế chấp sẽ được xử lý theo thoả thuận của các bên đó. Sau khi xử lý, số tiền thu được từ việc bán tài sản thế chấp sẽ được sử dụng để thanh toán nghĩa vụ, trừ đi các chi phí bảo quản và chi phí liên quan khác.Trong trường hợp phải xử lý tài sản thế chấp để thực hiện một nghĩa vụ đến hạn, mà tài sản đó được sử dụng thế chấp để bảo đảm nhiều nghĩa vụ khác, thì các nghĩa vụ khác, ngay cả khi chưa đến hạn, cũng được coi là đến hạn. Quyền được ưu tiên trong việc thanh toán sẽ được xác định theo thứ tự tương tự như việc thanh toán nghĩa vụ đối với những người nhận cầm cố tài sản.Việc xử lý tài sản thế chấp theo các nguyên tắc sau đây:Quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất thuộc quyền sở hữu của bên thế chấp sẽ được xử lí cả quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất.Quyền sử dụng đất thuộc quyền sở hữu của bên thế chấp và tài sản gắn liền với đất thuộc quyền sở hữu của người khác (quyền bề mặt), khi xử lí tài sản thế chấp là quyền sử dụng đất thì người nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất sẽ kế thừa các quyền và nghĩa vụ của người chuyển quyền sử dụng đất đối với người có quyền bề mặt trên diện tích đất đã chuyển nhượng.Quyền sử dụng đất thuộc quyền sở hữu của một chủ thể và tài sản gắn liền với đất thuộc quyền sở hữu của người có quyền bề mặt là đối tượng của thế chấp, nếu xử lý thế chấp là tài sản gắn liền với đất thì người nhận chuyển quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất sẽ kế thừa quyền và nghĩa vụ của người có quyền bề mặt đối với người có quyền sử dụng đất.Việc thế chấp tài sản sẽ kết thúc khi tài sản đã được xử lý, thế chấp đã bị huỷ bỏ hoặc đã được thay thế bằng biện pháp bảo đảm khác. Ngoài ra, nếu nghĩa vụ đã được bảo đảm bằng biện pháp thế chấp đã được thực hiện, thì biện pháp thế chấp đó đương nhiên được coi là chẩm dứt.Kết luậnTrên cơ sở các quy định và nguyên tắc pháp luật dân sự, thế chấp tài sản là một công cụ quan trọng trong lĩnh vực tài chính, giúp đảm bảo tính hợp pháp và đáng tin cậy trong các giao dịch vay mượn. Quá trình xử lý tài sản thế chấp cũng rất quan trọng, đặc biệt khi có sự vi phạm từ bên thế chấp. Việc hiểu rõ về thế chấp tài sản và quy trình xử lý liên quan đến nó có thể giúp tạo ra một môi trường tài chính ổn định và minh bạch cho tất cả các bên tham gia.