Phạm vi, chủ thể, đối tượng kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới

2.1.2.  Phạm vi, chủ thể, đối tượng kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới2.1.2.1. Phạm vi kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giớiHiện nay, hàng hóa được nhập khẩu vào lãnh thổ quốc gia thông qua nhiều hình thức khác nhau như tiểu ngạch, chính ngạch, qua cửa khẩu chính, đường mòn, lối mở của cư dân biên giới. Cơ quan hải quan và các lực lượng kiểm soát khác trong chức năng nhiệm vụ sẽ thực hiện theo kế hoạch, theo chuyên đề nội dung, phối hợp thực hiện các hoạt động có tính chất nghiệp vụ để kiểm tra hàng hóa, giám sát hàng hóa ở các khu vực cửa khẩu đường bộ, cửa khẩu biên giới đường thủy nội địa; cửa khẩu ga đường sắt liên vận quốc tế trong nội địa; cửa khẩu cảng hàng không dân dụng quốc tế; cửa khẩu cảng biển, cảng thủy nội địa có hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh; bưu điện quốc tế; tại các khu vực ngoài cửa khẩu và tại khu vực, địa điểm khác theo quy định của pháp luật hải quan và thông lệ quốc tế.Như vậy, có thể thấy, phạm vi kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới rất rộng, sự kiểm soát này phụ thuộc vào quy định của các quốc gia và tùy thuộc vào từng giai đoạn lịch sử. Hiện nay, phạm vi kiểm soát ở các nước đã có tính tương thích và phù hợp với các quy định trong các văn bản pháp lý quy định về lãnh thổ hải quan, phạm vi về biên giới theo luật quốc tế. 2.1.2.2 Chủ thể, đối tượng kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới-   Chủ thể kiểm soát: Nghiên cứu về chủ thể kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới đóng vai trò quan trọng đối với việc xác định vai trò, thẩm quyền trong quá trình thực thi chức năng mà pháp luật quy định. Chủ thể kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới bao gồm các cơ quan, lực lượng được nhà nước giao nhiệm vụ thực hiện các hoạt động về nghiệp vụ, chuyên môn, quản lý, điều hành, xử lý các hoạt động khi hàng hóa có dấu hiệu vi phạm pháp luật.Trong quản lý hàng hóa xuất nhập khẩu hiện nay ở Việt Nam, chủ thể thực hiện việc kiểm soát chủ yếu là lực lượng hải quan. Điều 12 Luật hải quan 2014  quy định: “Hải quan Việt Nam có nhiệm vụ thực hiện kiểm tra, giám sát hàng hoá, phương tiện vận tải; phòng, chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hoá qua biên giới; tổ chức thực hiện pháp luật về thuế đối với hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu; thống kê hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu theo quy định của Luật này và quy định khác của pháp luật có liên quan; kiến nghị chủ trương, biện pháp quản lý nhà nước về hải quan đối với hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh và chính sách thuế đối với hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu”. Có thể thấy, không chỉ ở Việt Nam mà các nước trên thế giới khi nói đến kiểm soát hàng hóa qua biên giới đều ghi nhận sự quan trọng và thiết yếu của lực lượng hải quan. Tuy nhiên, hải quan là lực lượng chủ lực trong quá trình kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giớiNgoài ra, trong quá trình thực hiện quy định về quản lý nhà nước đối với hàng hóa nhập khẩu qua biên giới còn có các lực lượng kiểm soát chuyên ngành như Bộ Khoa học công nghệ, Bộ Tài nguyên môi trường, Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ công thương, Bộ thông tin và truyền thông, Bộ xây dựng... Theo đó, các Bộ chuyên ngành trong chức năng và thẩm quyền của đơn vị mình có thể ban hành hoặc tham mưu ban hành các văn bản chuyên ngành đối với quản lý hàng hóa nhập khẩu qua biên giới, cấp giấy phép hoặc phối hợp thực hiện các nghiệp vụ chuyên môn đối với hàng hóa hóa nhập khẩu vào lãnh thổ cần kiểm tra chuyên ngành theo luật định.Như vậy, kiểm soát hàng hóa nhập khẩu qua biên giới được thực hiện bởi nhiều chủ thể kiểm soát khác nhau. Theo quy định tại các quốc gia, kiểm soát và tổ chức thực hiện kiểm soát hàng hóa nhập khẩu với cơ chế khác nhau. Cơ quan hải quan là chủ thể kiểm soát chủ yếu, thực hiện các hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ được pháp luật quy định và phù hợp với chủ trương, chính sách quốc gia trong quá trình “gác cổng kinh tế quốc gia”.- Về chủ thể bị kiểm soát: là các doanh nghiệp thực hiện hoạt động mua bán hàng hóa nhập khẩu qua biên giới trên địa bàn hải quan. Doanh nghiệp khi thực thi các hoạt động về nhập khẩu qua biên giới được kiểm soát theo hai phương diện theo mặt tích cực và tiêu cực. Về mặt tích cực, nếu chủ thể thực hiện đúng các quy định sẽ tạo điều kiện thông quan hàng hóa nhanh chóng, thủ tục đơn giản... Về mặt tiêu cực, doanh nghiệp hoặc các chủ thể có quyền khác nếu trong quá trình thực hiện lợi dụng sự bất cập của pháp luật hoặc vi phạm các quy định, quy tắc đối với quản lý nhà nước trong lĩnh vực xuất nhập khẩu thì có chế tài áp dụng điều chỉnh nhằm tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng.- Đối tượng kiểm soát: là hàng hóa nhập khẩu qua biên giới. Hàng hóa là những động sản không bao gồm bất động sản, có mã số và tên gọi theo quy định của pháp luật, tức là theo danh mục HS, theo danh mục hàng hóa được nhập khẩu theo quy định. Tùy thuộc vào tính chất của hàng hóa nhập khẩu, chính sách và chế độ quản lý của nhà nước mà hàng hóa nhập khẩu được phân loại khác nhau.Theo: Trần Viết Long Link luận án:  Tại đây