QUY ĐỊNH VỀ BẢO QUẢN VÀ XỬ LÝ VẬT CHỨNG TRONG VỤ ÁN HÌNH SỰ

1.Vật chứng là gì?

Dựa vào Điều 89 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015, vật chứng trong phạm vi pháp lý được xác định như sau:

Đầu tiên, vật chứng có thể là công cụ hoặc phương tiện mà đối tượng đã sử dụng để thực hiện hành vi phạm tội.
Thứ hai, vật chứng cũng bao gồm những vật mà trên đó có dấu vết của tội phạm.
Thứ ba, nếu một vật trở thành mục tiêu của tội phạm, ví dụ như bị đánh cắp hoặc hủy hoại, thì vật đó cũng được xem là vật chứng.
Thứ tư, tiền bạc hoặc bất kỳ vật nào có giá trị khác, nếu chúng chứng minh sự tồn tại của một tội phạm hoặc sự tham gia của một người vào tội phạm, cũng được coi là vật chứng.
Cuối cùng, vật chứng không chỉ giới hạn ở các vật thể mà còn bao gồm những thông tin hoặc dữ liệu có ý nghĩa quan trọng trong việc giải quyết và xử lý vụ án.

Tóm lại, vật chứng là bất kỳ vật thể hoặc thông tin nào có khả năng chứng minh, giải thích hoặc hỗ trợ trong việc làm rõ sự thật của một vụ án.

2. Đặc điểm của vật chứng

Vật chứng trong pháp lý mang trong mình những đặc điểm quan trọng sau:

Tính Khách Quan và Hình Thể:

Vật chứng tồn tại dưới dạng vật thể, có thể nhận biết thông qua các giác quan của con người.
Những thông tin, hình ảnh và sự kiện liên quan đến vụ án được phản ánh trong vật chứng. Nó đại diện cho một phần của hiện thực liên quan đến vụ án.

Liên Kết Thông Tin và Sự Kiện:

Vật chứng nắm giữ và phản ánh các thông tin và sự kiện thực tế liên quan đến vụ án, dù liên kết đó có thể trực tiếp hoặc gián tiếp.
Vật chứng có thể là công cụ hoặc phương tiện được sử dụng trong việc phạm tội. Dấu vết của tội phạm, dù ở dạng rắn, lỏng hay khí, cũng được lưu giữ trên vật chứng.

Thứ Tự và Thủ Tục Pháp Lý:

Vật chứng không thể tự ý thu thập, nó cần được thu thập bởi các cơ quan hoặc cá nhân có thẩm quyền, tuân theo trình tự và thủ tục của pháp luật.
Do đó, vật chứng trở thành một phần quan trọng trong hệ thống chứng cứ theo pháp luật.

Giá Trị Chứng Minh:

Vật chứng có giá trị trong việc chứng minh sự tồn tại của tội phạm, xác định thủ phạm, và làm sáng tỏ mối liên hệ giữa thủ phạm, nạn nhân, và hiện trường vụ án.
Chính thông tin mà vật chứng chứa đựng giúp cơ quan tố tụng đưa ra quyết định chính xác trong việc giải quyết vụ án.

Như vậy, vật chứng không chỉ đơn thuần là một vật thể mà còn chứa đựng nhiều thông tin giá trị, giúp làm sáng tỏ và định hình rõ nét hơn về các sự kiện liên quan đến vụ án.

3. Bảo quản vật chứng trong vụ án hình sự

3.1. Nguyên tắc và hướng dẫn bảo quản vật chứng

Nguyên tắc chung: Vật chứng cần được bảo quản sao cho nguyên vẹn, tránh tình trạng mất mát, lẫn lộn hoặc hư hỏng.

Hướng dẫn chi tiết:

Về niêm phong: Vật chứng cần niêm phong ngay khi thu thập. Quá trình niêm phong và mở niêm phong phải được ghi lại chi tiết trong biên bản và hồ sơ vụ án. Tất cả các hoạt động này phải tuân thủ quy định của Chính phủ.

Đối với vật chứng đặc biệt: Vật chứng như tiền, vàng, bạc, kim cương, đá quý, đồ cổ, chất nổ, chất cháy, chất độc, và vũ khí quân dụng cần được giám định và bảo quản tại Kho bạc Nhà nước hoặc cơ quan chuyên trách. Trường hợp vật chứng mang dấu vết tội phạm, nó cần được niêm phong.

Mẫu thể tiết, mẫu máu, và các mẫu vật khác từ cơ thể người: Được bảo quản tại cơ quan chuyên trách tuân theo quy định pháp luật.

Bảo quản vật chứng khó: Trong trường hợp vật chứng không thể đưa về cơ quan để bảo quản, chúng sẽ được giao cho chủ sở hữu, chính quyền địa phương, hoặc người thân thích của họ. Vật chứng nhanh hỏng hoặc khó bảo quản có thể được bán và số tiền thu được sẽ được quản lý tại Kho bạc Nhà nước.

Trách nhiệm bảo quản: Các cơ quan như Công an, Quân đội, và cơ quan điều tra khác có trách nhiệm bảo quản vật chứng trong giai đoạn điều tra và truy tố. Trong giai đoạn xét xử và thi hành án, trách nhiệm này thuộc về cơ quan thi hành án dân sự.

3.2. Xử lý sai phạm trong việc bảo quản vật chứng

Những người có trách nhiệm mà để mất, hỏng, hoặc làm sai lệch vật chứng sẽ tuỳ theo tính chất và mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của luật.

Những hành động như thêm, bớt, sửa đổi, đánh tráo, hủy, làm hỏng vật chứng với mục đích làm sai lệch hồ sơ vụ án sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Nếu gây thiệt hại, người đó phải bồi thường theo quy định của luật.

Căn cứ pháp lý: Điều 89, 90 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015.

4. Xử lý vật chứng trong vụ án hình sự.

Khi xử lý các vụ án hình sự, quá trình xem xét và xử lý vật chứng đóng một vai trò quan trọng. Các quy định liên quan đến xử lý vật chứng được ghi rõ tại Điều 46, Điều 47, Điều 48 Bộ luật Hình sự và Điều 89, Điều 106 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015.

Phân loại vật chứng:

Không phải tài liệu hoặc đồ vật nào liên quan đến vụ án cũng là vật chứng.
Tài liệu và đồ vật có thể chia thành hai nhóm: là vật chứng và không phải là vật chứng.
Dựa vào người sở hữu, chúng có thể được phân loại thành vật thuộc quyền sở hữu của bị cáo và vật thuộc quyền sở hữu của người khác.

Xử lý vật chứng dựa trên nguồn gốc và quyền sở hữu:

Vật chứng của bị cáo: Tịch thu và tiêu hủy hoặc nộp ngân sách nhà nước.
Vật chứng thuộc quyền sở hữu của người khác: Trả lại cho chủ sở hữu hoặc tịch thu nếu chủ sở hữu quản lý sai lệch.
Vật không phải là vật chứng của bị cáo: Trả lại cho bị cáo.
Vật không phải là vật chứng của người khác: Trả lại cho chủ sở hữu.
Các vật bị cấm lưu hành, không quan tâm đến việc chúng có phải là vật chứng hay không, đều phải được xem xét để tịch thu hoặc tiêu hủy.

Xác định vật chứng:

Để xác định vật chứng, Kiểm sát viên nên kỹ càng nghiên cứu hồ sơ và yêu cầu thông tin từ các bên liên quan.

Kiểm sát nguồn gốc và quyền sở hữu của vật chứng:

Làm rõ nguồn gốc và quyền sở hữu của đồ vật và tài liệu là một bước quan trọng.
Việc này giúp đảm bảo rằng tài sản được trả lại cho đúng người sở hữu.

Việc xử lý vật chứng sau khi kết thúc vụ án:

Vụ án sẽ xác định cơ quan nào có trách nhiệm xử lý vật chứng.
Một số vật chứng cần được xem xét để tịch thu hoặc tiêu hủy. Trong trường hợp khác, nếu không có căn cứ rõ ràng, chúng nên được trả lại cho chủ sở hữu.

Ngoại lệ trong việc xử lý vật chứng:

Vật chứng mau hỏng hoặc khó bảo quản có thể được bán hoặc tiêu hủy ngay.
Đối với vật chứng là động vật hoang dã hoặc thực vật ngoại lai, chúng có thể được xử lý mà không cần chờ kết thúc vụ án.

Tóm lại, xử lý vật chứng trong vụ án hình sự đòi hỏi sự chính xác, cẩn thận và tuân thủ theo các quy định pháp luật.

Kết luận:

Qua việc tìm hiểu quy định về bảo quản và xử lý vật chứng trong vụ án hình sự, ta có thể thấy rõ tầm quan trọng của việc này đối với quá trình tìm ra sự thật và đảm bảo công lý. Việc tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan, mà còn nâng cao uy tín và niềm tin của công chúng đối với hệ thống tư pháp. Để đảm bảo tính chính xác, minh bạch trong quá trình tố tụng, mỗi cơ quan, tổ chức và cá nhân trong hệ thống tư pháp đều cần phải nắm vững và tuân thủ nghiêm túc các quy định về vật chứng.

Nguyễn Thị Ngọc Lan

624 ngày trước

Theo dõi

QUY ĐỊNH VỀ BẢO QUẢN VÀ XỬ LÝ VẬT CHỨNG TRONG VỤ ÁN HÌNH SỰ

Vật chứng có vai trò cực kỳ quan trọng trong việc làm sáng tỏ các sự việc, giúp cơ quan điều tra xác minh và tìm ra sự thật. Đồng thời, việc bảo quản và xử lý chính xác, theo quy định của pháp luật, là tiêu chí hàng đầu để đảm bảo tính công bằng và minh bạch trong quá trình tố tụng. Bài viết sau đây sẽ phân tích chi tiết quy định về việc bảo quản và xử lý vật chứng trong vụ án hình sự, nhấn mạnh tầm quan trọng và vai trò của việc này trong bộ máy tư pháp.1.Vật chứng là gì?Dựa vào Điều 89 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015, vật chứng trong phạm vi pháp lý được xác định như sau:Đầu tiên, vật chứng có thể là công cụ hoặc phương tiện mà đối tượng đã sử dụng để thực hiện hành vi phạm tội.Thứ hai, vật chứng cũng bao gồm những vật mà trên đó có dấu vết của tội phạm.Thứ ba, nếu một vật trở thành mục tiêu của tội phạm, ví dụ như bị đánh cắp hoặc hủy hoại, thì vật đó cũng được xem là vật chứng.Thứ tư, tiền bạc hoặc bất kỳ vật nào có giá trị khác, nếu chúng chứng minh sự tồn tại của một tội phạm hoặc sự tham gia của một người vào tội phạm, cũng được coi là vật chứng.Cuối cùng, vật chứng không chỉ giới hạn ở các vật thể mà còn bao gồm những thông tin hoặc dữ liệu có ý nghĩa quan trọng trong việc giải quyết và xử lý vụ án.Tóm lại, vật chứng là bất kỳ vật thể hoặc thông tin nào có khả năng chứng minh, giải thích hoặc hỗ trợ trong việc làm rõ sự thật của một vụ án.2. Đặc điểm của vật chứngVật chứng trong pháp lý mang trong mình những đặc điểm quan trọng sau:Tính Khách Quan và Hình Thể:Vật chứng tồn tại dưới dạng vật thể, có thể nhận biết thông qua các giác quan của con người.Những thông tin, hình ảnh và sự kiện liên quan đến vụ án được phản ánh trong vật chứng. Nó đại diện cho một phần của hiện thực liên quan đến vụ án.Liên Kết Thông Tin và Sự Kiện:Vật chứng nắm giữ và phản ánh các thông tin và sự kiện thực tế liên quan đến vụ án, dù liên kết đó có thể trực tiếp hoặc gián tiếp.Vật chứng có thể là công cụ hoặc phương tiện được sử dụng trong việc phạm tội. Dấu vết của tội phạm, dù ở dạng rắn, lỏng hay khí, cũng được lưu giữ trên vật chứng.Thứ Tự và Thủ Tục Pháp Lý:Vật chứng không thể tự ý thu thập, nó cần được thu thập bởi các cơ quan hoặc cá nhân có thẩm quyền, tuân theo trình tự và thủ tục của pháp luật.Do đó, vật chứng trở thành một phần quan trọng trong hệ thống chứng cứ theo pháp luật.Giá Trị Chứng Minh:Vật chứng có giá trị trong việc chứng minh sự tồn tại của tội phạm, xác định thủ phạm, và làm sáng tỏ mối liên hệ giữa thủ phạm, nạn nhân, và hiện trường vụ án.Chính thông tin mà vật chứng chứa đựng giúp cơ quan tố tụng đưa ra quyết định chính xác trong việc giải quyết vụ án.Như vậy, vật chứng không chỉ đơn thuần là một vật thể mà còn chứa đựng nhiều thông tin giá trị, giúp làm sáng tỏ và định hình rõ nét hơn về các sự kiện liên quan đến vụ án.3. Bảo quản vật chứng trong vụ án hình sự3.1. Nguyên tắc và hướng dẫn bảo quản vật chứngNguyên tắc chung: Vật chứng cần được bảo quản sao cho nguyên vẹn, tránh tình trạng mất mát, lẫn lộn hoặc hư hỏng.Hướng dẫn chi tiết:Về niêm phong: Vật chứng cần niêm phong ngay khi thu thập. Quá trình niêm phong và mở niêm phong phải được ghi lại chi tiết trong biên bản và hồ sơ vụ án. Tất cả các hoạt động này phải tuân thủ quy định của Chính phủ.Đối với vật chứng đặc biệt: Vật chứng như tiền, vàng, bạc, kim cương, đá quý, đồ cổ, chất nổ, chất cháy, chất độc, và vũ khí quân dụng cần được giám định và bảo quản tại Kho bạc Nhà nước hoặc cơ quan chuyên trách. Trường hợp vật chứng mang dấu vết tội phạm, nó cần được niêm phong.Mẫu thể tiết, mẫu máu, và các mẫu vật khác từ cơ thể người: Được bảo quản tại cơ quan chuyên trách tuân theo quy định pháp luật.Bảo quản vật chứng khó: Trong trường hợp vật chứng không thể đưa về cơ quan để bảo quản, chúng sẽ được giao cho chủ sở hữu, chính quyền địa phương, hoặc người thân thích của họ. Vật chứng nhanh hỏng hoặc khó bảo quản có thể được bán và số tiền thu được sẽ được quản lý tại Kho bạc Nhà nước.Trách nhiệm bảo quản: Các cơ quan như Công an, Quân đội, và cơ quan điều tra khác có trách nhiệm bảo quản vật chứng trong giai đoạn điều tra và truy tố. Trong giai đoạn xét xử và thi hành án, trách nhiệm này thuộc về cơ quan thi hành án dân sự.3.2. Xử lý sai phạm trong việc bảo quản vật chứngNhững người có trách nhiệm mà để mất, hỏng, hoặc làm sai lệch vật chứng sẽ tuỳ theo tính chất và mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của luật.Những hành động như thêm, bớt, sửa đổi, đánh tráo, hủy, làm hỏng vật chứng với mục đích làm sai lệch hồ sơ vụ án sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Nếu gây thiệt hại, người đó phải bồi thường theo quy định của luật.Căn cứ pháp lý: Điều 89, 90 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015.4. Xử lý vật chứng trong vụ án hình sự. Khi xử lý các vụ án hình sự, quá trình xem xét và xử lý vật chứng đóng một vai trò quan trọng. Các quy định liên quan đến xử lý vật chứng được ghi rõ tại Điều 46, Điều 47, Điều 48 Bộ luật Hình sự và Điều 89, Điều 106 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015.Phân loại vật chứng:Không phải tài liệu hoặc đồ vật nào liên quan đến vụ án cũng là vật chứng.Tài liệu và đồ vật có thể chia thành hai nhóm: là vật chứng và không phải là vật chứng.Dựa vào người sở hữu, chúng có thể được phân loại thành vật thuộc quyền sở hữu của bị cáo và vật thuộc quyền sở hữu của người khác.Xử lý vật chứng dựa trên nguồn gốc và quyền sở hữu:Vật chứng của bị cáo: Tịch thu và tiêu hủy hoặc nộp ngân sách nhà nước.Vật chứng thuộc quyền sở hữu của người khác: Trả lại cho chủ sở hữu hoặc tịch thu nếu chủ sở hữu quản lý sai lệch.Vật không phải là vật chứng của bị cáo: Trả lại cho bị cáo.Vật không phải là vật chứng của người khác: Trả lại cho chủ sở hữu.Các vật bị cấm lưu hành, không quan tâm đến việc chúng có phải là vật chứng hay không, đều phải được xem xét để tịch thu hoặc tiêu hủy.Xác định vật chứng:Để xác định vật chứng, Kiểm sát viên nên kỹ càng nghiên cứu hồ sơ và yêu cầu thông tin từ các bên liên quan.Kiểm sát nguồn gốc và quyền sở hữu của vật chứng:Làm rõ nguồn gốc và quyền sở hữu của đồ vật và tài liệu là một bước quan trọng.Việc này giúp đảm bảo rằng tài sản được trả lại cho đúng người sở hữu.Việc xử lý vật chứng sau khi kết thúc vụ án:Vụ án sẽ xác định cơ quan nào có trách nhiệm xử lý vật chứng.Một số vật chứng cần được xem xét để tịch thu hoặc tiêu hủy. Trong trường hợp khác, nếu không có căn cứ rõ ràng, chúng nên được trả lại cho chủ sở hữu.Ngoại lệ trong việc xử lý vật chứng:Vật chứng mau hỏng hoặc khó bảo quản có thể được bán hoặc tiêu hủy ngay.Đối với vật chứng là động vật hoang dã hoặc thực vật ngoại lai, chúng có thể được xử lý mà không cần chờ kết thúc vụ án.Tóm lại, xử lý vật chứng trong vụ án hình sự đòi hỏi sự chính xác, cẩn thận và tuân thủ theo các quy định pháp luật.Kết luận: Qua việc tìm hiểu quy định về bảo quản và xử lý vật chứng trong vụ án hình sự, ta có thể thấy rõ tầm quan trọng của việc này đối với quá trình tìm ra sự thật và đảm bảo công lý. Việc tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan, mà còn nâng cao uy tín và niềm tin của công chúng đối với hệ thống tư pháp. Để đảm bảo tính chính xác, minh bạch trong quá trình tố tụng, mỗi cơ quan, tổ chức và cá nhân trong hệ thống tư pháp đều cần phải nắm vững và tuân thủ nghiêm túc các quy định về vật chứng.

Comment